Piława – przesmyk wydarzeń?
Są w Prusach miejsca jak soczewki – cieśniny, którymi przenikają skupione strumienie historii. I choć Krzyżacy zainaugurowali podbój nadbałtyckiej krainy, wkraczając lądem od południa, to głównie morzu zawdzięczali utrzymanie się na zdobytym terytorium. Przybywający na pokładach hanzeatyckich statków koloniści dzięki morskim szlakom uzyskiwali niezbędne zaopatrzenie. Fale Bałtyku były też drogą odwrotu i możliwością ucieczki – aż po 1945 rok.